وجود تنوع در اتصالات جوش در ساختمان باعث شده است تا کاربردهای جوشکاری کاملاً نامحدود باشد. از فرآیندهای صنعتی سطح بالاگرفته تا ساخت‌وسازهای مسکونی و پروژه‌های کوچک، جوشکاری در یکپارچه کردن قطعات جدا از هم به‌وفور مورداستفاده قرار می‌گیرد.
نکته مهمی که باید نظرتان در وهله اول به آن جلب شود این است که منظور از انواع اتصالات به خود جوش اشاره ندارد بلکه به قرار گیری دو یا چند قطعه فلز اشاره دارد. پس به خاطر بسپارید که مواردی که در این مقاله به آن اشاره می شود نسبت مستقیمی با موقعیت قرار گیری قطعات دارد نه خود جوش.
درحالی‌که فرآیند جوشکاری تأثیر قابل‌توجهی در استحکام و یکپارچگی سازه دارد، اتصالات جوش نشان از کارکرد درست سازه در آینده خواهند داشت. چندین مزیت جوشکاری مانند راندمان بالاتر، وزن سبک، ظاهر صاف، گران نبودن، انعطاف‌پذیری برای تغییر و مهم‌تر از همه اتصال قطعات در نقاط دشوار، انجام جوشکاری را به ضروریتی مهم در حوزه عمران تبدیل کرده است.
این اتصالات جوش ایجاد شده‌اند تا در مقابل نیازها و برنامه‌های اجرایی به کار گرفته شوند. اگر تازه‌وارد حرفه جوشکاری شده‌اید و یا اصلاً علاقه‌مند به دانستن این فرآیند هستید، نخست باید انواع اتصالات جوشکاری و کاربردهای اصلی آن‌ها را بیاموزید. ما اتصالات جوش را نوبت به‌نوبت در زیر شرح می‌دهیم:
1- اتصال لب‌به‌لب:
اتصال لب‌به‌لب با قرار دادن انتهای دو قسمت در کنار یا در امتداد هم تشکیل می‌شود. این جوش رایج‌ترین و ساده‌ترین (ازنظر اجرا) نوع از اتصالات جوش است. به‌عنوان یک روش پذیرفته‌شده جهانی برای اتصال لوله، اتصالات قطعات ساختمانی، فلنج‌ها، دریچه‌ها و سایر تجهیزات مورداستفاده قرار می‌گیرد.
اتصال لب‌به‌لب شامل انواع مختلف جوش ازجمله جوش مربعی، جوش شیار گلویی، شیار V شکل، شیار J شکل، شیار U شکل، شیار Y شکل و جوش شیار جناقی است. معمولاً در مواردی که جوشکاری باکیفیت بالا موردنظر باشد از این جوش استفاده می‌شود.
2- اتصال گونیا یا گوشه:
اتصال گوشه از طریق دو قطعه فلز در یک زاویه مناسب (اغلب ۹۰ درجه) به یکدیگر شکل می‌گیرد. این نوع جوش معمولاً در صنایع ورق فلزی استفاده می‌شود تا قطعات را در هنگام ساخت جعبه‌ها، قاب‌ها و سایر ساخت‌وسازها به یکدیگر اتصال دهند. وقتی دو فلز در یک زاویه مناسب برای اتصال جوش گوشه به یکدیگر وصل شوند، شکل L را تشکیل می‌دهند. این شکل به‌طور گسترده برای ایجاد اشکال مختلفی در صنعت ساختمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
اتصال گوشه شامل انواع مختلف جوش همانند لبه گونیایی، جوش نبشی، جوش نقطه‌ای، V شکل، U شکل،J شکل و جوش شیاری است. نکته مهم دیگر که باید در مورد این اتصال توجه کنید این است که جوشکاری آن به‌طورمعمول در قسمت بیرونی و لبه دو قطعه انجام می‌شود. کاربرد این اتصال معمولاً در قطعاتی که در گوشه سازه محتمل بار می‌شوند به کار گرفته می‌شود.
3- اتصال پوششی یا روی‌هم:
اتصال روی‌هم زمانی ایجاد می‌شود که دو قطعه از فلز، یکی در بالا و دیگری در پایین قرار گیرند، به شکلی که همدیگر را پوشش دهند. این اتصال معمولاً هنگام جوشکاری قطعاتی که ضخامت متفاوتی دارند و بسته به میزان نیاز و استفاده موردنظر، در یک یا هر دو طرف یک ورق از فلز قابل‌اجرا است.
اتصال پوششی بیشتر در پرتو الکترونی، جوش قوس تنگستن بنز، جوش قوس فلزی گازی، پرتو لیزر و جوش نقطه‌ای مقاومتی استفاده می‌شود. این اتصال در انواع ماشین‌آلات وزنه‌برداری، ورزشی و همچنین تجهیزات صنعتی کاربرد دارد.
درحالی‌که اتصال روی‌هم رایج‌ترین نوع اتصالات جوشکاری نیست، ولی دارای انواع جوش همانند جوش نقطه‌ای، جوش کام، جوش انگشتانه، جوش جناقی، جوش نبشی و جوش شیاری J شکل است.
4- اتصال سپری:
اتصال سپری هنگامی تشکیل می‌شود که دو قطعه فولادی در یک زاویه ۹۰ درجه با یک لبه در مرکز دیگری به یکدیگر متصل شوند. زمانی که دو قطعه در این موقعیت جوش داده می‌شوند، به شکل T درمی‌آیند. درواقع لبه یک قطعه در وسط قطعه دیگر به‌صورت گونیا جوش داده می‌شود. به‌طورمعمول نیاز به استفاده از جوش گوشه در این نوع اتصال است که در هر دو طرف فلز اعمال خواهد شد.
اتصال سپری یکی از متداول‌ترین انواع اتصالات جوش در ساختمان است. بخش بسیاری از قسمت‌های سازه‌های فلزی از این نوع اتصال تشکیل شده‌اند. همچنین در هنگام جوشکاری لوله بر روی پایه فلزی و همچنین در ماشین‌آلات نیز کاربرد زیادی دارد. چندین نوع جوش اعم از جوش گوشه، جوش کام، جوش انگشتانه، جوش جناقی و جوش نیمه شیاری J شکل برای اتصال سپری مورداستفاده قرار می‌گیرند.
5- اتصال لبه یا پیشانی:
اتصال پیشانی نوعی مفصل است که از پیوستن به لبه‌های دو قطعه فولادی حاصل می‌شود. بیشتر برای قطعات ورق فلزی کاربرد دارد که در آن انتظار می‌رود لبه‌های دو ورق در مجاورت و تقریباً موازی یکدیگر باشند. همچنین برای ورق‌های فلزی که دارای لبه‌های متغیر هستند نیز استفاده می‌شود.
در این نوع اتصال، لبه‌ها به‌سادگی کنار هم قرار می‌گیرند و جوش داده می‌شوند. به‌طورمعمول، جوش در این اتصال به‌طور کامل به ضخامت مفصل نفوذ نمی‌کند، به همین دلیل اتصال پیشانی نقش سازه‌ای برای تحمل بار را نخواهد داشت. برای کاربردهای سنگین‌تر، فلز پرکننده اضافه می‌شود تا لبه را به‌طور کامل ذوب کرده و اتصال را تقویت کند.
از سبک‌های مختلف جوشکاری برای ایجاد اتصال پیشانی می‌توان به جوش مربعی، جوش لب‌به‌لب، جوش شیاری، V شکل، U شکل، J شکل و جوشِ گوشه اشاره کرد. ناگفته نماند، اتصال پیشانی، نوعی از انواع اتصالات جوش در ساختمان است که اغلب قابل تعویض است، زیرا به‌مرور زمان شکننده می‌شود.
