ما انسانها با اینکه فکر میکنیم مخلوقات شاخی هستیم ولی بعضاً میبینیم اونقدرم تواناییهای محیرالعقولی نداریم. این قضیه طبیعتاً واسه ما مهندسین هم صادقه. ما سالها درس میخونیم میریم دانشگاه بعد یه سری فرمولها رو یاد میگیریم، بعضی آییننامهها رو میخونیم و دو سه تا نرمافزارم بغلش بلدیم بعد میگیم مهندس شدیم. درحالیکه در طبیعت یه سری موجودات بهصورت ذاتی سازههای مهندسی ساز درست میکنن بدون یادگیری حتی یه آییننامه.
یکمی مقدمهچینی لازمه:
خیلیامون تا 22، 23 سالگی مون مثل … (آدم منظورم بود) درس میخونیم بعدشم با کلی ادا اطوار میگیم مهندس شدیم (اونم تازه یه مهندس صفرکیلومتر دیگه). بعدش خبر نداریم توی طبیعت موجوداتی هستن که اصلاً مهندس به دنیا میان. نه آییننامه میخونن، نه نرمافزار یاد میگیرن و نه مثل شما پیج سیویل شو و زنگ عمران رو دنبال میکنن ولی بااینحال استاد تمام مهندسی در گرایشای خودشون هستن.
میگی نه؟؟ بیا با چند تاشون آشنات کنم خب!!
1– عنکبوت آهنین، طراح سازه:
تار عنکبوت سازهی شگفت انگیزیه و انقدر ماهرانه ساختهشده که به جرات میشه گفت اگه مقیاسبندی کنی از فولادم محکم تره. اونقدر محکمه که میشه ازش توری ساخت و باهاش هواپیمای اوکراینی 752 رو شکار کرد (سوس ماس نداشت؟). تازه فقط استحکامش نیست که، از فولاد سبکتر و انعطافپذیرترم هست. درنتیجه این دو ویژگی شکلپذیری و استحکام بالا در تار عنکبوت وجود داره و از قضا همونایین که توی مصالح دنبالشونیم.
2– مستر مورچه، مهندس ژئوتکنیک:
مورچهها استاد اعظمی ساخت خونه و آپارتمان رو دارن. اونا با استفاده از خاک محل و ترشحات خودشون (مثل سیمان و بقیه چسباننده هاس خب) آجرایی میسازن که میشه قلعه الموت رو هم در مقیاس کوچیکتر ساخت. تازه روش ساخت شون Top-Down هم هستش هم زیرزمین دارن هم چند طبقهای رووش میسازن. تازه هر طبقهای که میسازن واسه کار خاصیه و کاربری شونم فرق داره. خلاصه جزء لاکچری سازا به شمار میان.
3– سگ آبی، مهندس سدساز:
سگهای آبی رو توی کارتونها خیلی دیدیم که میان وسط رودخونه چوب جمع میکنن و آخرش یه سد محکم درست میکنن. البته اینم بگم واسه ما سد گونهاس و الا واسه اونا خونه شونه. خیلیم از گرایش محیطزیست بدشون میاد اینم بگم چون میرن چوبای منطقه رو کلا میبرن و میارن ساختمانسازی غیرمجاز انجام میدن.
4– موریانه، معماران برجساز:
موریانهها میشه گفت توی مزرعه حیوانات مون مسئول ساختوساز آسمانخراشها هستن. باور میکنین خونه هاشون تا 4، 5 متر ارتفاع میتونه داشته باشه؟؟ تازه علاوه بر اینا، سیستم تهویه هوای خیلی خوبیم دارن و همچنین آب رو هم اون پایینا ذخیره میکنن واسه مصرف کردن و زنده ماندن.
5– سگهای دشتی، تونل ساز:
این سگها (Prairie dogs)، قادرن زیرزمین اتاقها و تونلهای متعددی رو بنا کنن که نیازی به لاینینگ گذاریم نداره و خودپایدارن. جالبه تونلهاشون چند طبقه هم زیرزمین ساخته میشه که اون پایینیا واسه بچه هاشونه که شکار نشن و همچنین واسه انبار غذاشون و بالاییا واسه بزرگتراس. نکته خیلی عجیبم اینه که این تونلها انقدر خوبن که در دماهای بالا، سیل و آتش و … خراب نمیشن.
آخرش خواستم بگم که درسته ما کلی درس میخونیم تا سازههایی رو طراحی کنیم که با یه زلزله ساده ممکنه خراب بشن اما باید دقت کنیم یه سری موجوداتی هستن که با بیسوادی شون میان و سازههای خیلی مستحکمتر می سازن پس نیازه از کارشون الهام بگیریم تا ساختمانسازی مون بهتر بشه.
گردآورنده مطالب:
مهندس اسلام اسلامی مؤلف و مدرس کتابهای عمرانی (ژئوتکنیک دانشگاه تهران)
