پُل، سازه‌ای است که مسیر عبور از بالای دره، رودخانه و یا راه را بدون مسدود کردن مسیر زیرین فراهم می‌آورد. از این سازه برای عبور قطار، وسایل نقلیه، عابرین پیاده، لوله انتقال آب، گاز و غیره استفاده می‌شود.
با استفاده از انواع پل‌ها، زمان دسترسی به مکان‌هایی که موانع فیزیکی مانع از تردد می‌شدند، کاهش‌یافته و از طرفی موجب افزایش ایمنی راه‌ها می‌گردد. از این سازه برای تردد قطار، وسایل نقلیه، عابرین پیاده، لوله انتقال آب، گاز و غیره استفاده می‌شود.
اجرای قطعات پل معمولاً به‌صورت پیش‌ساخته در کارگاه و یا به‌صورت درجا و در محل اجرا انجام می‌شود.
مصالح استفاده‌شده برای ساخت پل می‌تواند از جنس چوب، بتن، فولاد و … باشد.
در این قسمت می‌خواهیم به انواع پل در مهندسی عمران بپردازیم:
1- پل چوبی:
چوب از اولین مصالحی بود که انسان برای ساختن پل از آن استفاده کرد. وزن کم چوب، استحکام و قابلیت تحمل وزن بالا از ویژگی‌های مثبتی است که در ساخت پل مورد اهمیت قرار میگیرد. در نقطه مقابل ممکن است در بلندمدت دچار زوال و اختلال در باربری شده و در انتها خرابی کامل را در پی خواهد داشت.
پل‌های چوبی، قابلیت تحمل بارهای کوتاه‌مدت را بدون دیدن کوچک‌ترین آسیبی دارا بوده و برخلاف تصور عام، قطعات بزرگ چوب مقاومت بسیار خوبی در برابر آتش‌نشان می‌دهند و برای ساخت سازه‌هایی مانند پل چوبی گاها مقاوم‌تر از مصالح دیگر نیز است. پل‌های چوبی اغلب به شکل قوسی، ساخته‌شده و از آن‌ها به‌صورت موقتی استفاده می‌شود.
2- پل سنگی:
یکی از قدیمی‌ترین انواع پل به‌عنوان پل‌های سنگی مطرح می‌باشد که قدمت چندین هزارساله نیز دارد. به علت مقاومت بالای مصالح سنگی در مقابل فشار، پل‌های طاقی اغلب از مصالح سنگی ساخته‌شده‌اند.
این نکته حائز اهمیت است که طول عمر این نوع پل‌ها بسیار زیاد بوده و از این لحاظ مطلوب و مناسب می‌باشد. امروزه به علت کمبود افراد ماهر در ساخت پل‌های سنگی و همچنین زمان‌بر بودن اجرا و هزینه‌ی بالا در تأمین مصالح آن، ساخت و استفاده از پل‌های سنگی محدودشده است.
3- پل بتنی:
در بسیاری از پل‌های طاقی شکل، در حال حاضر از بتن، با توجه به مقاومت فشاری مطلوب آن به‌جای سنگ استفاده می‌شود. پل بتنی به دو صورت زیر معمولاً اجرا می‌شود:
– پل‌های بتن مسلح:
با توجه به روش اجرا و نحوه بتن‌ریزی، پل‌های بتن مسلح را می‌توان از مقاطع مختلف و با اشکال دلخواه ساخت. در بعضی از حالات استفاده از سیستم پیش ساختگی باعث حذف اجزاء نگهدارنده قالب‌ها و درنتیجه صرفه‌جوئی قابل‌ملاحظه می‌شود.
– پل‌های بتن پیش‌تنیده:
با پیشرفت این تکنیک، به‌تدریج در دامنه وسیعی از ابنیه فنی، پل‌های بتن پیش‌تنیده جایگزین پل‌های فلزی و پل‌های بتن مسلح شده‌اند. بدین ترتیب با صرف هزینه کمتر، پل‌های با دهانه بزرگ ساخته می‌شوند. از طرف دیگر استفاده از این مصالح امکان به‌کارگیری تکنیک‌های جدید پل‌سازی را می‌دهد.
4- پل قوسی:
پل قوسی، پلی است با تکیه‌گاه‌های انتهائی در هر طرف که شکلی نیم‌دایره مانند دارد. پلی که از رشته‌ای از قوس‌ها تشکیل‌شده باشد، پل دره‌ای نامیده می‌شود. پل قوسی ابتدا توسط یونانی‌ها و از سنگ ساخته شد. بعدها، رومیان باستان از ملات در پل‌های قوسی خود استفاده کردند. در این قسمت بیشتر منظورمان پل قوسی فلزی می‌باشد.
با توجه به اصول مقاومت مصالح، شعاع قوس و ابعاد این پل‌ها را طوری انتخاب می‌کنند که بارهای قائم وارده تبدیل به یک نیروی فشاری در امتداد قوس شود؛ بنابراین در مناطقی باکیفیت خاک مناسب، می‌توان دهانه‌های بزرگ (تا حدود ۵۰۰ متر) را با پل‌های قوسی طی نمود.
درصورتی‌که محل احداث پل اجازه احداث فونداسیون پل قوسی را دهد این نوع پل ارجحیت خود را در میان سایر انواع دیگر پل‌ها اثبات کرده است. در این نوع پل اعضای سازه‌ای تقریباً فشار خالصی تحمل می‌کنند. برای اینکه فاصله دو انتهای قوس زیاد نشود، طولانی نبودن مسیر، بسیار مهم است و این امر با شاخص نسبت فاصله افقی به ارتفاع پل ارزیابی می‌شود، لذا باید موقعیت و لوکیشن پل طوری باشد که این حالت را تأمین کند و این امر باید به‌دقت بررسی شود.
5- پل کابلی معلق:
در ساخت پل‌های کابلی، همان‌طور که از نامش پیداست، مسئولیت تحمل کشش خالص بر عهده کابل‌ها می‌باشد. این پل‌ها در مسافت‌های بیشتر از 300 متر صرفه اقتصادی داشته و حداکثر تا مسافت 3000 متری نیز قابل طراحی می‌باشند. جهت سبک‌تر و مقرون‌به‌صرفه تر بودن در ساخت عبور گاه این نوع پل می‌توان از مصالح فولادی نیز استفاده کرد. از معروف‌ترین پل معلق در دنیا می‌توان به Golden Gate Bridge شهر سن فرانسیسکو آمریکا اشاره نمود.
6- پل کابلی ترکه‌ای:
در این پل‌ها، عرشه به‌صورت یک صفحه صلب ازیک‌طرف روی پایه‌های کناری (کوله‌ها) و دو پایه‌بلند میانی و از طرف دیگر به‌طور الاستیک روی کابل‌های مورب تکیه نموده است. این کابل‌ها در تمام طول پل گسترش مییابند بار وارده را به پایه‌های بلند میانی منتقل می‌نمایند. کابل‌های ذکرشده را می‌توان در دو صفحه قائم و به‌طور موازی در دو طرف عرشه قرار داده و یا در جهت عرضی نیز به‌طور مورب و در امتداد محور طولی پل به پایه میانی متصل نمود.
همچنین در بعضی شرایط می‌توان از یک مجموعه کابل که در امتداد محور طولی پل قرار می‌گیرند استفاده نمود.
پایه‌های میانی پل به شکل I، A یا H طرح‌شده و معمولاً از فولاد یا بتن مسلح می‌باشد، پل‌های ترکه‌ای به تعداد زیاد و تا دهانه 700-۵۰۰ متر ساخته‌شده‌اند.
